گام چهارم

تاریخچه مهندسی صنایع به چه زمانی باز می‌گردد ؟

اهرام ثلاثه را حتما تاکنون بارها و بارها دیده‌اید و بی‌شک می‌دانید که یکی از عجایب هفتگانه جهان به شمار می‌آیند . آیا به دلیل این انتخاب اندیشیده‌اید ؟! آیا می‌دانید که مهندسی پیچیده و اندیشمندانه‌ای که در ساخت آنها به کار رفته ، اهرام ثلاثه را به یکی از معظم‌ترین آثار تمدن بشری تبدیل ساخته‌است ؟! درست حدس زده‌اید ؛ نخستین گامهای ملموس مهندسی را می توان در ساخت اهرام مصر دید که تاریخ آنها به قرنها پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد .

مهندسین بین‌النهرین ( سرزمین مابین دجله و فرات در عراق کنونی ) نیز پی برده ‌بودند که برای ساخت ساختمانهای عمومی باید زمین را گود کنند و بدین ترتیب آغازین کاربردهای بیل در کندن زمین مرسوم شد .

از سوی دیگر ، مهندسین یونانی نیز نقش بسیار زیادی در امر مهندسی و بویژه در ساختمان سازی و مکانیک داشته‌اند ...

گرچه در این سوابق ، پیشینه بارزی از مهندسی صنایع به چشم نمی‌خورد ، اما کاربرد مهندسی صنایع در آنها نهفته و به سزاست ؛ در آن زمان هنوز تعریفی از مهندسی صنایع و حتی مهندسی وجود‌نداشته اما دست‌اندرکاران باستانی ما بی‌آنکه بدانند نخستین فعالیتهای مهندسی را پایه‌ریزی می‌کرده‌اند و هدف ما از بیان چنین مواردی نیز همین بوده تا دانسته‌ شود کوششهایی که ماهیت مهندسی داشته‌اند ریشه در اعماق تاریخ دارند و آغازشان صرفا به یک یا چندین قرن اخیر باز نمی‌گردد . پس از بیان این مقدمات گمان می‌کنید اغراق می شود اگر ادعا کنیم : انسان از بدو خلقت مهندس آفریده شده ‌است ؟!

با همه اینها طلیعه پیشرفت چشمگیر در علوم مهندسی به اواخر قرن هیجدهم میلادی باز می‌گردد : انقلاب صنعتی !

در گام‌های آتی و پس از تبیین مفهوم کار به تشریح این پدیده خواهیم پرداخت ...

پایان گام چهارم

گام سوم

تعریف مهندسی صنایع را چگونه تفسیر نماییم ؟

در گام پیشین تعریف انجمن مهندسی صنایع آمریکا را خواندیم ؛ اگر با دقت آن را مروری دیگر کنیم به واژه کلیدی‌ای می‌رسیم : سیستم ! در این لغت خوب تامل کنید که تمامی تلاش ما به عنوان مهندسین صنایع بر روی سیستم پیاده می‌شود . نترسید ! به هیچ وجه با مفهوم ناآشنایی روبرو نیستم . سیستم به هر مجموعه‌ای از اجزا اطلاق می‌شود که برای حصول هدفی با یکدیگر در ارتباط موثرند . حال در ذهن خود به دنبال نمونه بگردید ؛ زود ! ذهن خود را وادار به پویایی کنید ! خب ، من یک مثال می‌آورم : خانواده ! به همین سادگی ! اما توجه داشته باشید که سیستمهایی که ما با آنها در محیط کاری سروکار خواهیم داشت لزوما به همین سادگی نیستند ؛ آنها گروهی از انسانها ، دسته‌ای از مواد ، حجم بالای اطلاعات و مواردی اینچنینی را دربر خواهند گرفت ؛ می‌بینم که گستره وسیعیست آنچه یک مهندس صنایع با آنها همسایه خواهد بود و به همین دلیل باید برای تمامی آنها دارای حداقل اطلاعات لازم باشد . هدف یک مهندس صنایع بهبود کارایی سیستم به جهت نیل به اهداف کل مجموعه است و ایجاد بهبود در سیستم نیازمند بمباران فکری در مورد همه آنهاست . راستی ! شما فکر می‌کنید دگرگونی و بهبود را از چه جایی باید آغاز نمود ؟! نگاهی به اطراف بیاندازید ، از چیزهایی آغاز کنید که نزدیکترند ؛ حال من یک سوال از شما می‌پرسم : چه چیز به شما از خود شما نزدیکتر است ؟! پس :

مغرور نباشید ؛ کسی شما را زیر سوال نخواهد برد ؛ بهبود را باید از خود شروع کنیم ...

پایان گام سوم

گام دوم

مهندسی صنایع را چگونه تعریف نماییم ؟

در گام اول نگاه روشنی به مفهوم مهندسی حاصل کردیم ؛ اینک به رشته تخصصیمان باز می‌گردیم و می‌خواهیم در دومین گام تعریفی از مهندسی صنایع یاد گیریم . بی‌شک موفقیت در هر شغلی مستلزم اشراف کلی بر جوانب آن می‌باشد و یکی از نکات مهم در این مبحث ، دانستن تعریف منطقی و صحیحی از شغل می‌باشد . شخصا بر این عقیده‌ام که وظایف مهندس صنایع تا اندازه‌ای شیرین و پرهیجان می باشد که شاید جای این باشد از آن به عنوان یک سرگرمی فرح بخش ولی در عین‌حال جدی و پراهمیت یاد کنیم . و اما مهندسی صنایع چیست ؟

انجمن مهندسی صنایع آمریکا ، تعریف ذیل را بیان کرده‌است :

مهندسی صنایع رشته‌ای است که با طراحی ، پیاده سازی و بهبود سیستمهای یکپارچه ای از انسان  (human)، مواد  (material)، اطلاعات  (information)، تجهیزات (instrument) و انرژی  (energy)مرتبط می‌باشد . این رشته بر پایه دانش تخصصی در علوم ریاضی ، طبیعی ، اجتماعی و نیز قوانین و روشهای تجزیه و تحلیل مهندسی و طراحی بنا شده است تا به کمک آنها به ارزیابی نتایج حاصل از سیستم‌های یکپارچه بپردازد .

تعریف چندان قابل‌فهمی نیست ، نه ؟! می‌پذیرم ؛ در گام بعدی این تعریف را با هم به تفسیر می‌نشینیم ...

پایان گام دوم

گام اول

مهندسی  (engineering)به چه معناست ؟

تاکنون بارها و بارها این واژه را شنیده‌ایم ؛ خود و دوستان خود را بدین نام خوانده‌ایم . اما آیا اگر از ما بخواهند این کلمه را به تعریف آوریم قادر به بیان روان آن هستیم ؟

گام اول ما در یادگیری مهندسی صنایع ، آموزش معنای دقیقی برای مهندسی است . مجمع اعتباری مهندسی و تکنولوژی

(the Accrediation Board for Engineering and Technology)

که یکی از وظایف آن تعریف و یکسان‌سازی واژه‌های مهندسیست ، مهندسی را به صورت زیر تعریف می‌کند :

مهندسی ، مجموعه مهارتهایی است که با استفاده از معلومات ریاضی و علوم طبیعی و در اثر مطالعه ، تمرین و تکرار حاصل شده‌اند و ما را به راههای بهره‌گیری اقتصادی‌تر از مواد اولیه و منابع طبیعی در جهت منافع انسانیمان رهنمون می‌کنند .

حال درک روشنی از واژه پراستفاده مهندسی پیدا کرده‌ایم ؛ می بینیم که حیطه وسیعی در این تعریف جای می‌گیرند و به طور کلی می‌توان گفت که هدف غایی همه آنها کمک به زندگی بهتر و راحت‌تر برای مجموعه انسانهاست . این هدف را از خاطر نبریم ...

پایان گام یکم